Του Διονύση Χαριτόπουλου,
Τα Νέα, 07/12/2002
Μοντέρνες δουλειές
Στις σύγχρονες επιχειρήσεις η εργασιακή σκλαβιά επανήλθε λουστραρισμένη, αλλά εξίσου εξοντωτική. Η μοίρα του σπουδασμένου εργαζόμενου είναι δυσμενέστερη από του αγράμματου εργάτη Ο πραγματικός πλούτος της χώρας παράγεται στο χωράφι και στο εργοστάσιο, γι' αυτό οι αγρότες και οι εργάτες δεν διανοήθηκαν ποτέ να επικαλεστούν κάποια νεφελώδη ιδεολογήματα για τη δουλειά τους. Η προσφορά τους είναι αυταπόδεικτη.
Αντιθέτως, οι απασχολούμενοι στον τριτογενή τομέα, των υπηρεσιών, δεν αρκούνται στην υψηλότερη αμοιβή που εισπράττουν· αγωνιούν να δώσουν και ανώτερο νόημα σ' αυτό που κάνουν. Το επάγγελμα έγινε ιδεολογία. Ο καλώς εννοούμενος επικερδής χαρακτήρας του αποσιωπάται συστηματικά και προβάλλεται κατά κόρον σαν ζωτική ωφέλεια για το κοινωνικό σύνολο. Οι χρηματιστές κόπτονται για την "ανάπτυξη", οι διαφημιστές μοχθούν για την "επικοινωνία", οι ασφαλιστές χτίζουν την "ασφαλιστική συνείδηση" κ.ο.κ. Εξ ου και το καταγέλαστο ορισμένων ότι ασκούν λειτούργημα. Η κοινωνία, που διευθύνεται από τους εγγράμματους, έχει περί πολλού αυτά τα επαγγέλματα και περιφρονεί εξόφθαλμα τον αγρότη και τον εργάτη. Απόδειξη, ότι τους αμείβει με τα χαμηλότερα των εισοδημάτων και τους επιφυλάσσει πενιχρές συντάξεις και ανεπαρκέστατη υγειονομική περίθαλψη. Ουδείς ζηλεύει τη μοίρα τους. Οι νέοι ονειρεύονται να σπουδάσουν για να κάνουν καριέρα σε κάποια από τις μοντέρνες και αστραφτερές δουλειές.
Αυτές έχουν πέραση προσφέρουν υψηλές αμοιβές και απείρως υψηλότερο κοινωνικό στάτους. Δεν υποψιάζονται καν πως η καριέρα είναι η δική τους κοιλάδα των δακρύων. Για να πετύχεις σ' αυτές τις δουλειές, το παν είναι να ξέρεις να πουλάς τον εαυτό σου. Να είσαι αυτό που επιθυμεί ο άλλος να είσαι. Αλλού σε θέλουν τολμηρό και επιθετικό και αλλού μετρημένο και αξιόπιστο. Οι απαιτήσεις αλλάζουν ανάλογα με τον κλάδο· άλλο σέιλς κι άλλο φαϊνάνς. Αυτή την κωμωδία του αγκρέσιβ ή του ριλάιαμπλ δεν θα σταματήσεις ποτέ να την παίζεις· αυτή θα σε κρατάει στη δουλειά. Επίσης, από τη μέρα που θα εισέλθεις σε κάποιον κλάδο, θα πρέπει να ασπαστείς και τις ιδεοληψίες του· σαν να μυείσαι σε θρησκευτική αίρεση. Ο κλάδος υπεράνω όλων. Είναι ο ιερός δεσμός που προστατεύει και ανυψώνει τα μέλη του, ασχέτως των εσωτερικών ανταγωνισμών. Με αυτή τη συντεχνιακή αντίληψη της χειρίστης μορφής οι "συνάδελφοι" θωρακίζουν την επαγγελματική τους ιδιότητα και διεκδικούν από την κοινωνία διαρκώς και νέα προνόμια. Μαζί με την είσοδο στην αγορά εργασίας των νέων επαγγελμάτων εισήχθη και η δυτική νοοτροπία του ολοκληρωτικά αφοσιωμένου στη δουλειά του προτεστάντη. Ο χρόνος που αφιερώνουν οι υπάλληλοι στην εταιρεία είναι τρομαχτικός.
Στις σύγχρονες επιχειρήσεις η εργασιακή σκλαβιά επανήλθε λουστραρισμένη, αλλά εξίσου εξοντωτική. Η μοίρα του σπουδασμένου εργαζόμενου είναι δυσμενέστερη από του αγράμματου εργάτη. Το καθορισμένο ωράριο θεωρείται παρωχημένη αντίληψη, και η αμοιβή για υπερωρίες είναι αδιανόητη. Οι υπάλληλοι δουλεύουν εντυπωσιακά περισσότερες ώρες από τις προβλεπόμενες από τον νόμο, απασχολούνται Σαββατοκύριακα και αργίες χωρίς την ανάλογη αμοιβή. Τα εξοντωτικά 12ωρα και 14ωρα δουλειάς είναι νον στοπ. Η μεσημβρινή σιέστα έχει τεθεί πλέον και στη χώρα μας υπό διωγμόν· κατάντησε μομφή. Λένε "αυτός κοιμάται μεσημέρι" εννοώντας πως είναι εκτός πνεύματος· εν ολίγοις ακατάλληλος. (Αν οι επιστήμονες μπορούσαν να καταθέσουν δημοσίως για τις ευεργετικές ιδιότητες του μεσημβρινού ύπνου, θα είχε καταρρεύσει προ πολλού το δυτικό εργασιακό μοντέλο. Ο ύπνος του μεσημεριού είναι βάλσαμο για την ψυχική και τη σωματική μας υγεία και, εννοείται, συμβάλλει καίρια στη μακροβιότητα. Είναι κατά πολύ πιο απαραίτητος και ζωογόνος από όλες τις "χελθ" βιταμίνες, τα "σπα" και τις λοιπές τεχνικές στήριξης του ανθρώπινου οργανισμού.)
Ο ευπρεπής μισθός και ίσως κάποιο ετήσιο μπόνους που παρέχουν οι εταιρείες στα μοντέρνα εργατόσκυλα δεν αντισταθμίζουν τις ατελείωτες ώρες πρόσθετης δουλειάς. Γι' αυτό υπάρχουν συνήθως και κάποιες έξτρα παροχές κολακείας το ωραίο γραφείο (με παράθυρο ή όχι, ανάλογα με τη θέση σου στην ιεραρχία της επιχείρησης) και κάποιοι φανταχτεροί τίτλοι, που ουσιαστικά δεν σημαίνουν τίποτα. Προβιβάζεσαι σε εξέκιουτιβ, σίνιορ εξέκιουτιβ, κοoρντινέιτορ, σουπερβάιζορ, νταϊρέκτορ, βάις πρέζιντεντ, τσιφ, μέλος του εξέκιουτιβ μπορντ και άλλα του σωρού και χωρίς νόημα. Η μακροβιότητα της καριέρας σε μια σύγχρονη εταιρεία κρίνεται από δύο βασικά στοιχεία: την όλο και μεγαλύτερη "τρέλα" για δουλειά και το λόγιαλτι (την πιστότητα) στην εταιρεία και στους στόχους της. Επίσης, είναι απαραίτητο να συμμεριστείς κάποιες νέες "αξίες".
Όπως το σχιζοφρενικό "άλλο δουλειά κι άλλο φιλία", λες κι ο άνθρωπος μπορεί να κάνει αναστολή αισθημάτων. Ή το δόγμα ότι με κάθε θυσία πρέπει να φέρεις σε πέρας τη δουλειά που σου ανέθεσαν. Όλα αυτά καλύπτονται με την πρόστυχη στρεψοδικία του σωστού "επαγγελματία". Που σημαίνει ότι, προκειμένου να γίνει η δουλειά σου, όλα επιτρέπονται· η δουλειά προηγείται κάθε ανθρώπινου αισθήματος· φιλία, αγάπη, δίκιο, κατανόηση είναι δευτερεύοντα. Λένε "είμαι προφέσιοναλ" κι αυτό τα εξηγεί όλα.
Κι ο Αλ Καπόνε "προφέσιοναλ" ήτανε.
Μάλιστα, οι νέοι επαγγελματίες διηγούνται εμφατικά το παράδειγμα του Ωνάση που φιλοξενούσε έναν φίλο του, επίσης εφοπλιστή, στη θαλαμηγό του. Ενώ έπαιζαν τάβλι, ο άλλος του αποκάλυψε χαρούμενος πως έδωσε εντολή αγοράς δύο πλοίων που μόλις είχαν βγει προς πώληση. Ο Ωνάσης δεν φάνηκε να δίνει σημασία στην πληροφορία συνέχισαν το παιχνίδι, μα κάποια στιγμή σηκώθηκε, να πάει στην τουαλέτα, και άργησε λίγο. Όταν επέστρεψε, ξανάπιασε τα ζάρια και είπε χαμογελαστός στον φίλο του πως τα πλοία που του είχε αναφέρει τα αγόρασε μόλις πριν ένα λεπτό εκείνος. Αυτόν τον κτηνώδη αμοραλισμό εννοούν όταν λένε "είμαι προφέσιοναλ". Το πλέον ψυχοφθόρο για τον εργαζόμενο είναι πως πρέπει να δίνει κάθε μέρα εξετάσεις. Τα σύγχρονα επαγγέλματα έχουν υψηλό βαθμό ανασφάλειας σε σχέση με τα παραδοσιακά. Και απείρως σκληρότερο ανταγωνισμό τόσο εξωτερικό, από άλλες ομοειδείς εταιρείες, όσο και εσωτερικό, από άλλους καπάτσους που εποφθαλμιούν την ίδια θέση. Ακόμη και το υψηλόβαθμο στέλεχος δεν αισθάνεται σιγουριά· πάει ένα πρωί, και χωρίς καμία προειδοποίηση βρίσκει το γραφείο του στον διάδρομο.
Δυστυχώς στην ίδια λούμπα έπεσαν και οι γυναίκες. Μέχρι πρόσφατα δεν επιδείκνυαν την ολοκληρωτική αφοσίωση των αντρών στη δουλειά τους. Ως όντα πιο πολύπλοκα, αισθαντικά και ερωτικά, έδιναν μεγαλύτερη σημασία στα αισθήματα και στις χαρές της ζωής. Γι' αυτή την ανεξαρτησία τους η κοινωνία τις φιλοδώρησε εκδικητικά με σωρεία κατηγοριών· άπιστες, ελαφρόμυαλες, ανεύθυνες, γλωσσούδες κ.λπ. Η χαρά και ο ερωτισμός δεν συγχωρούνται στην παραγωγή. Τελευταίως μάλιστα, αν αποπειραθείς στη δουλειά ένα πονηρό αστείο, κάποιο υπονοούμενο, καραδοκεί η εξευτελιστική κατηγορία της "σεξουαλικής παρενόχλησης". Αυτό κι αν είναι ευνουχισμός· σημαίνει "όσοι περάσετε αυτή την πόρτα αφήστε έξω το φύλο σας". Οι γυναίκες, στην προσπάθειά τους να κατακτήσουν ένα ακόμη αντρικό οχυρό, γίνονται κι αυτές "προφέσιοναλ" θύματα. Τυπικές, σοβαρές, με πολυάσχολο ύφος, ασέξουαλ ντύσιμο, κάτι σκούρα ταγιέρ σαν αντρικά κουστούμια, λευκό πουκάμισο και απομίμηση γραβάτας. Έσβησε το χαμόγελο, το σκέρτσο και το παιχνίδισμα, που τις έκαναν αξιολάτρευτες. Έχασαν το πλεονέκτημα της ζωής που είχαν έναντι των εξουθενωμένων από τη δουλειά αντρών.
Ο Γκι Ντεμπόρ το έγραψε με συνταρακτική απλότητα: "Μόνο όσοι δεν δουλεύουν ζουν". Στο πίσω μέρος του κεφαλιού μας όλοι ξέρουμε ότι στον κόσμο δεν ήρθαμε για να κάνουμε καριέρα, λεφτά και όνομα· ήρθαμε πρωτίστως για να ζήσουμε και, ει δυνατόν, να αφήσουμε αυτόν τον κόσμο λίγο καλύτερο απ' ό,τι τον βρήκαμε. Αλλά δεν ζούμε. Κι αυτό μας τρελαίνει. "Το άγχος, το στρες, ο φόβος, η ντροπή, η περιφρόνηση, η επιθετικότητα, η θέληση της δύναμης γεννιούνται από μια καταπιεσμένη θέληση για ζωή". (Βάνεγκεμ) . Με την πιο κοινή λογική, όσες ώρες δουλεύεις, άλλες τόσες πρέπει να έχεις ελεύθερες για να χαρείς αυτά που έβγαλες. Όμως ο νέος άνθρωπος σπαταλά όλο τον χρόνο του, την ευφυΐα, την εφευρετικότητα και τις εμπνεύσεις του υπέρ της καριέρας του και όχι της ζωής του. Ο ψυχισμός του μολύνεται από αυτό το δηλητηριώδες αλισβερίσι. Φυσικώ τω τρόπω, το εξέκιουτιβ τερατάκι γραφείου θα μεταφέρει μακάβρια το πάρε δώσε και στις προσωπικές του σχέσεις: "Αυτά έκανα για σένα, περιμένω ανταπόδοση". Μοιραία οι λαμπρές καριέρες είναι πυραμίδες που θεμελιώνονται πάνω σε προσωπικές και οικογενειακές τραγωδίες.
9.5.08
Σύγχρονη δουλεία
Υπάρχει Θεός;
Έ νας άθεος καθηγητής της φιλοσοφίας συζητά με έναν φοιτητή του, για την σχέση μεταξύ επιστήμης και πίστης στον Θεό.
Καθηγητής: Λοιπόν, πιστεύεις στον Θεό;
Φοιτητής: Βεβαίως, κύριε.
Καθ.: Είναι καλός ο Θεός;
Φοιτ.: Φυσικά.
Καθ.: Είναι ο Θεός παντοδύναμος;
Φοιτ.: Ναι
Καθ.: Ο αδερφός μου πέθανε από καρκίνο παρότι παρακαλούσε τον Θεό να τον γιατρέψει και προσευχόταν σε Αυτόν.
Οι περισσότεροι από εμάς θα προσπαθούσαν να βοηθήσουν αυτούς που έχουν την ανάγκη τους. Πού είναι η καλοσύνη του Θεού λοιπόν;
Φοιτ.: ...
Καθ.: Δεν μπορείς να απαντήσεις, έτσι δεν είναι; Ας ξαναρχίσουμε μικρέ μου. Είναι καλός ο Θεός;
Φοιτ.: Ναι.
Καθ.: Είναι καλός ο διάβολος;
Φοιτ.: Όχι.
Καθ.: Ποιος δημιούργησε τον διάβολο;
Φοιτ.: Ο...Θεός...
Καθ.: Σωστά. Πες μου παιδί μου, υπάρχει κακό σ' αυτόν τον κόσμο;
Φοιτ.: Ναι.
Καθ.: Το κακό βρίσκεται παντού, έτσι δεν είναι; Και ο Θεός
έπλασε τα πάντα, σωστά;
Φοιτ.: Ναι.
Καθ.: Αρα λοιπόν ποιος δημιούργησε το κακό;
Φοιτ.: ...
Καθ.: Υπάρχουν αρρώστιες; Ανηθικότητα; Μίσος; Ασχήμια; Όλα αυτά τα τρομερά στοιχεία υπάρχουν σ' αυτόν τον κόσμο, έτσι δεν είναι;
Φοιτ.: Μάλιστα.
Καθ.: Λοιπόν, ποιός τα δημιούργησε;
Φοιτ.: ...
Καθ.: Η επιστήμη λέει ότι χρησιμοποιείς τις 5 αισθήσεις σου για να αναγνωρίζεις το περιβάλλον γύρω σου και να προσαρμόζεσαι σε αυτό. Πες μου παιδί μου, έχεις δει ποτέ τον Θεό;
Φοιτ.: Όχι,
κύριε.
Καθ.: Έχεις ποτέ αγγίξει το Θεό; Έχεις ποτέ γευτεί το Θεό, μυρίσει το Θεό σου; Και τέλος πάντων, έχεις ποτέ αντιληφθεί με κάποια από τις αισθήσεις σου το Θεό;
Φοιτ.: ...Όχι, κύριε. Φοβάμαι πως όχι.
Καθ.: Και παρόλα αυτά πιστεύεις ακόμα σε Αυτόν;
Φοιτ.: Ναι.
Καθ.: Σύμφωνα με εμπειρικό, ελεγχόμενο και με δυνατότητα μελέτης των αποτελεσμάτων ενός φαινομένου πρωτόκολλο, η επιστήμη υποστηρίζει ότι ο Θεός σου δεν υπάρχει. Τι έχεις να απαντήσεις σε αυτό, παιδί μου;
Φοιτ.: Τίποτα. Εγώ έχω μόνο την πίστη
μου.
Καθ.: Ναι, η πίστη. Και αυτό είναι το πρόβλημα της επιστήμης.
Φοιτ: Καθηγητά, υπάρχει κάτι που το ονομάζουμε θερμότητα;
Καθ.: Ναι.
Φοιτ.: Και υπάρχει κάτι που το ονομάζουμε κρύο;
Καθ.: Ναι.
Φοιτ.: Όχι, κύριε. Δεν υπάρχει. Μπορεί να έχεις μεγάλη θερμότητα, ακόμα περισσότερη θερμότητα, υπερθερμότητα, καύσωνα, λίγη θερμότητα ή καθόλου θερμότητα. Αλλά δεν υπάρχει τίποτα που να ονομάζεται κρύο. Μπορεί να χτυπήσουμε 458 βαθμούς υπό το μηδέν, που σημαίνει καθόλου θερμότητα, αλλά δεν μπορούμε να πάμε πιο κάτω από
αυτό. Δεν υπάρχει τίποτα που να ονομάζεται «κρύο». «Κρύο» είναι μόνο μια λέξη, που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε την απουσία θερμότητας. Δεν μπορούμε να μετρήσουμε το κρύο. Η θερμότητα είναι ενέργεια. Το κρύο δεν είναι το αντίθετο της θερμότητας, κύριε, είναι απλά η απουσία της.
Στην αίθουσα επικρατεί σιγή...
Φοιτ.: Σκεφτείτε το σκοτάδι, καθηγητά. Υπάρχει κάτι που να ονομάζουμε σκοτάδι;
Καθ.: Ναι, τι είναι η νύχτα αν δεν υπάρχει σκοτάδι;
Φοιτ.: Κάνετε και πάλι λάθος, κύριε
καθηγητά. Το «σκοτάδι» είναι η απουσία κάποιου άλλου παράγοντα. Μπορεί να έχεις λιγοστό φως, κανονικό φως, λαμπερό φως, εκτυφλωτικό φως... Αλλά, όταν δεν έχεις φως, δεν έχεις τίποτα και αυτό το ονομάζουμε σκοτάδι, έτσι δεν είναι; Στην πραγματικότητα το σκοτάδι απλά δεν υπάρχει. Αν υπήρχε θα μπορούσες να κάνεις το σκοτάδι σκοτεινότερο.
Καθ.: Που θέλεις να καταλήξεις με όλα αυτά, νεαρέ;
Φοιτ.: Κύριε, ότι η φιλοσοφική σας σκέψη είναι ελαττωματική.
Καθ.: Ελαττωματική!; Μήπως μπορείς να μου εξηγήσεις γιατί;
Φοιτ.: Καθηγητά, σκέφτεστε μέσα στα όρια της δυαδικότητας. Υποστηρίζετε ότι υπάρχει η ζωή και μετά υπάρχει και ο θάνατος, ένας καλός Θεός και ένας κακός Θεός. Βλέπετε την έννοια του Θεού σαν κάτι τελικό, κάτι που μπορεί να μετρηθεί. Κύριε, η επιστήμη δεν μπορεί να εξηγήσει ούτε κάτι τόσο απλό όπως την σκέψη. Χρησιμοποιεί την ηλεκτρική και μαγνητική ενέργεια, αλλά δεν έχει δει ποτέ, πόσο μάλλον να καταλάβει απόλυτα αυτήν την ενέργεια. Το να βλέπεις το θάνατο σαν το αντίθετο της ζωής είναι σαν να αγνοείς το γεγονός ότι ο θάνατος δεν μπορεί να υπάρξει αυτόνομος. Ο θάνατος δεν είναι το αντίθετο της ζωής: είναι απλά η απουσία της. Τώρα πείτε μου, καθηγητά διδάσκετε στους φοιτητές σας ότι εξελίχτηκαν από μια μαϊμού;
Καθ.: Εάν αναφέρεσαι στην φυσική εξελικτική πορεία, τότε ναι, και βέβαια.
Φοιτ.: Έχετε ποτέ παρακολουθήσει με τα μάτια σας την εξέλιξη;
Καθ.: ...
Φοιτ.: Εφόσον κανένας δεν παρακολούθησε ποτέ την διαδικασία εξέλιξης επιτόπου και κανένας δεν μπορεί να αποδείξει ότι αυτή η διαδικασία δεν σταματά ποτέ, τότε διδάσκεται την προσωπική σας άποψη επί του θέματος. Τότε μήπως δεν είστε επιστήμονας, αλλά απλά ένας κήρυκας;
Καθ.: ...
Φοιτ.: Υπάρχει κάποιος στην τάξη που να έχει δει τον εγκέφαλο του καθηγητή; Που να έχει ακούσει ή νιώσει ή ακουμπήσει ή μυρίσει τον εγκέφαλο του καθηγητή; Κανένας. άρα σύμφωνα με τους κανόνες του εμπειρικού, ελεγχόμενου και με δυνατότητα προβολής πρωτόκολλου, η επιστήμη ισχυρίζεται ότι δεν έχετε εγκέφαλο, κύριε. Και αφού είναι έτσι τα πράγματα, τότε, με όλο τον σεβασμό, πώς μπορούμε να εμπιστευτούμε αυτά που διδάσκετε, κύριε;
Καθ.: Μου φαίνεται ότι απλά θα πρέπει να στηριχτείς στην πίστη σου, παιδί μου.
Φοιτ.: Αυτό είναι, κύριε... Ο σύνδεσμος μεταξύ του ανθρώπου και του Θεού είναι η ΠΙΣΤΗ. Αυτή είναι που κινεί τα πράγματα και τα κρατάει ζωντανά.
Αυτός ο νεαρός φοιτητής ήταν ο ALBERT EINSTEIN...
7.5.08
MGMT - Time To Pretend
http://www.youtube.com/watch?v=XVnRzEjpUmE
I'm Feelin rough I'm Feelin raw I'm in the prime of my life.
Let's make some music make some money find some models for wives.
I'll move to Paris, shoot some heroin and fuck with the stars.
You man the island and the cocaine and the elegant cars.
This is our decision to live fast and die young.
We've got the vision, now let's have some fun.
Yeah it's overwhelming, but what else can we do?
Get jobs in offices and wake up for the morning commute?
Forget about our mothers and our friends.
We were fated to pretend.
I'll miss the playgrounds and the animals and digging up worms.
I'll miss the comfort of my mother and the weight of the world.
I'll miss my sister, miss my father, miss my dog and my home.
Yeah I'll miss the boredom and the freedom and the time spent alone.
But there is really nothing, nothing we can do.
Love must be forgotten. Life can always start up anew.
The models will have children, we'll get a divorce,
we'll find some more models, Everything must run its course.
We'll choke on our vomit and that will be the end.
We were fated to pretend.
yeah yeah yeah